Platforma na go?oborzu
Kiedy wybiera?em si? na pocz?tku maja w Góry ?wi?tokrzyskie, mia?em ze sob? tekst z gazety "Echo Dnia" pt. "Go?oborze w stali i betonie!". Poniewa? pochodzi? z 1 kwietnia nie by?em pewien, czy jego tre?? nie jest prima aprilisowym ?artem. Niestety, po wej?ciu na ?ys? Gór? okaza?o si?, ?e betonowe fundamenty ju? stoj?, a ca?o?? inwestycji ma zosta? uko?czona przed wakacjami. Chodzi o platform? widokow?, jak? stawia si? u szczytu go?oborzy Kobendzy. Konstrukcja ze stali i betonu ma mie? szeroko?? trzech i d?ugo?? ponad sze??dziesi?ciu metrów. Podtr zymywa? j? b?dzie dziewi?tna?cie betonowych stóp osadzonych mi?dzy kamieniami na g??boko?ci 1,2 m.
Go?oborze - Foto: Master
Po co taka budowla w tym miejscu? Inicjator pomys?u (jest nim dyrekcja ?wi?tokrzyskiego Parku Narodowego) argumentuje, ?e platforma ma s?u?y? bezpiecze?stwu turystów - do tej pory zdarza?y si? zwichni?cia i skr?cenia nóg osób przemieszczaj?cych si? po górnej cz??ci go?oborza - a tak?e ochronie przyrody na dotychczas u?ytkowanej ?cie?ce oraz poprawie warunków widoczno?ci. Zast?pca dyrektora Parku, Andrzej Szczocarz twierdzi, ?e albo park trzeba zamkn?? przed turystami, albo pozwoli?, by dalej rozdeptywali go?oborze. Czy tak jest w istocie?
?wi?tokrzyski PN chroni ledwie ma?y skrawek regionu ?wi?tokrzyskiego, wyró?niaj?cego si? niezwyk?ym bogactwem kulturowo-przyrodniczym. Z uwagi na te walory by? drugim obszarem w kraju obj?tym najwy?sz? ochron? przyrody. 7600 ha Parku nie stanowi zwartego kompleksu. Jest to rozci?gni?ty w kierunku WNW-ESE pas z dodatkowymi, oderwanymi od rdzenia dwiema enklawami (Las Serwis i Che?mowa Góra). Przedmiotem ochrony s? g?ównie pozosta?o?ci pierwotnej puszczy jod?owej - tej samej, o której Stefan ?eromski pisa?, ?e "jest niczyja - nie moja ani twoja, ani nasza, jeno bo?a, ?wi?ta!" . Inne walory to wielowiekowe dziedzictwo kulturowe i geologiczne - go?oborza nale?? do najwi?kszych tego typu form w ca?ych europejskich waryscydach. Oprócz rozcz?onkowania, kolejnym zagro?eniem Parku jest du?e nasycenie elementami antropogenicznymi - chodzi o asfaltowe drogi oraz o ogromn? wie?? nadawcz? na ?wi?tym Krzy?u i jedno z najwi?kszych w Europie centrów us?ug satelitarnych w Psarach. Stalowa platforma do??czy do listy wybitnie psuj?cych krajobraz i atmosfer? miejsca.
Z argumentami w?adz Parku mo?na dyskutowa? - na ryzyko drobnych urazów s? nara?eni wszyscy tury?ci i je?li kto? w ogóle wchodzi z domu, to bierze to pod uwag?. Rozdeptywanie go?oborzy wydaje si? by? do?? powolnym procesem - buduj? je zwietrza?e bloki bardzo starych kambryjskich piaskowców kwarcytowych. O tym, ?e ska?y s? bardzo odporne ?wiadczy cho?by fakt, i? tworz? najwy?sze szczyty Pasma G?ównego. Je?li problem istotnie by? powa?ny, to czy nie nale?a?o poszuka? innych, mniej inwazyjnych rozwi?za?? A je?li ju? istotnie trzeba by?o stworzy? jak?? barier?, to czy nie mo?na jej by?o wykona? z bardziej odpowiednich materia?ów, jak cho?by drewno? By? mo?e trzeba by konserwowa? je cz??ciej ni? stal, ale park narodowy to ?wi?tynia przyrody, nie za? wolny rynek i trzeba szuka? rozwi?za? najlepszych, a nie najta?szych czy najwygodniejszych. Wnioskodawcy argumentuj? jednak, ?e budowla z drewna i kamienia znacznie silniej ingerowa?aby w ?rodowisko ni? konstrukcja stalowa. Zaskakuj? równie? rozmiary platformy - czy dwa poziomy po??czone schodami to nie przesada? Je?li ju? mowa o pieni?dzach - ca?o?? ma kosztowa? 414 tys., a finansowa? przedsi?wzi?cie ma oprócz Parku tak?e Narodowy Fundusz Ochrony ?rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Fundacja Ekofundusz.
W?tpliwo?ci wobec tej inwestycji i jej kszta?tu maj? nie tylko ?rodowiska ekologiczne. Przewodnik, z którym rozmawia?em o tym na szczycie, kiwa? g?ow? z dezaprobat?. Regionali?ci przestrzegaj? przed stopniowym, ale sukcesywnym nasycaniem ostatnich skrawków naturalnej przyrody elementami zaburzaj?cymi harmoni?. Wielu by?ych cz?onków Rady Naukowej ?PN uwa?a, ?e to skandal. Jej by?y przewodnicz?cy, Alojzy Kowalkowski, zastanawia si?, czy to przypadek, ?e wszyscy, którzy byli przeciwni inwestycji nie zostali wybrani do nowej rady. Ale nawet przewodnicz?cy nowej rady, Marek Jó?wiak, twierdzi, ?e nie liczono si? ze zdaniem jej cz?onków. Po co w takim razie powo?ywa? cia?a doradcze, skoro i tak decyzje s? ju? z góry ustalone?
W efekcie budowy naruszona zostanie nie tylko tkanka przyrodnicza, ale i kulturowa - platforma wchodzi w dawny wa? kultowy, b?d?cy pozosta?o?ci? po czasach poga?skich. Z drugiej strony, to w?a?nie rekonstrukcja zniszczonego wa?u jest jednym z argumentów za budow? platformy. Trzeba te? pami?ta? o jeszcze jednym problemie - wszelkie tego typu budowle generuj? dodatkowe zagro?enia. Wi?kszy komfort wej?cia na go?oborze to d?u?szy zwykle postój zwiedzaj?cych (a to mo?e oznacza? np. zrzucanie ?mieci - które b?d? mog?y si? rozprzestrzenia? na znacznie dalsze odleg?o?ci ni? do tej pory) i kolejne oczekiwania ze strony turystów domagaj?cych si? wygód.
Z materia?ów, które otrzyma?em od dyrekcji parku wynika, ?e pod wzgl?dem formalnym wszystko jest w porz?dku. Recenzent wniosku, Beata Sielewicz (Lubelska Konserwator Przyrody), pozytywnie oceni?a projekt platformy. Napisa?a m.in.: "Projekt niesie ze sob? tak?e dodatkowe efekty dydaktyczne, polegaj?ce na u?wiadamianiu zwiedzaj?cym nie tylko warto?ci przyrodniczych chronionych w parku narodowym, ale tak?e ich wra?liwo?ci na presj?, potrzeby ich uszanowania oraz du?ych nak?adów pracy i kosztów, ponoszonych przez zarz?dc? obszaru w celu bezpiecznego ich udost?pniania" .
Zadanie zatytu?owane "Ochrona i odtworzenie zniszczonego ekosystemu go?oborza na ?y?cu" jest realizowane przy zachowaniu wszelkich wymogów prawnych i formalnych. Wnioskodawca przed?o?y? wszystkie wymagane dokumenty, m.in. pozwolenie na budow? wydane przez Wójta Gminy Nowa S?upia i zezwolenie ?wi?tokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Planowane rozwi?zanie zyska?o pozytywn? ocen? w oparciu m.in. o nast?puj?ce cechy: trwa?o?? i odporno?? na warunki meteorologiczne i presj? du?ej liczby zwiedzaj?cych (ok. 100 tys. odwiedzaj?cych go?oborze rocznie) oraz ma?y wp?yw na ekosystem go?oborza (a?urowa platforma pozwala na przenikanie ?wiat?a s?onecznego i opadów).
W uzasadnieniu dyrektora ?PN czytamy: "Zwiedzaj?cy b?d? si? porusza? po dwubiegowych schodach umieszczonych nad terenem, które b?d? ko?czy? si? platform? widokow? o ??cznej powierzchni 240 m2. Przed wej?ciem na schody zwiedzaj?cy b?d? oczekiwa? na ogrodzonym terenie z umieszczonymi wzd?u? ogrodzenia ?awami. Na wej?ciu z drogi asfaltowej zostanie umieszczona symboliczna brama oraz schron przeciwdeszczowy. Ponadto wzd?u? trasy zwiedzania rozmieszczone zostan? przystanki zawieraj?ce informacje na temat walorów zwiedzanego terenu. Konstrukcj? zaprojektowano tak, aby stworzy? zwiedzaj?cym wra?enie znajdowania si? bezpo?rednio na go?oborzu poprzez umieszczenie schodów i platformy tu? nad gruntem (od 0,5 do 1,5 m), zastosowanie a?urowych krat pomostowych oraz zaprojektowanie otworu wewn?trz platformy widokowej. Ca?a konstrukcja zosta?a zaprojektowane z cienkich profili ocynkowanej stali. Znajduje si? ona wewn?trz drzewostanu i nie b?dzie widoczna z odleg?o?ci wi?kszej ni? 30 do 100 m".
Szans na powstrzymanie budowy ju? nie ma. Platforma stan??a i b?dzie mo?na si? przekona?, jak spe?nia swoj? rol?. Po niepochlebnych artyku?ach prasowych i uwagach wysuwanych z ró?nych stron zadecydowano pono? o obudowaniu platformy drewnem. Teraz pozostaje tylko uwa?nie ?ledzi? wp?yw inwestycji na przyrod?.
Foto: Rzuku
Andrzej Ginalski
?ród?o: www.pracownia.org.pl
Dostarczy?: heodes Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-02-20 (12611 odsłon) [ Wróć ] |
