Rzeka Lubianka jest jednym z prawobrze?nych dop?ywów Kamiennej. Nale?y do najczystszych rzek w naszym województwie. Zbiera wody z pó?nocnych stoków Pasma Sieradowickiego w okolicach Siekierna, przeciska si? pomi?dzy wzniesieniami Wzgórz Suchedniowskich p?yn?c przez tereny le?ne Sieradowickiego Parku Krajobrazowego.

Po drodze przep?ywa przez podmok?e tereny w okolicach rezerwatu „Wykus”, rozlewa si? na skraju lasu w Starachowicach, gdzie jej spi?trzone wody tworz? 30 hektarowy zalew „Lubianka”. Poni?ej zalewu znów p?ynie meandruj?c w?ród lasów i po po??czeniu ze Szczebrz? wpada do Kamiennej w okolicach Micha?owa. Miejscami powstaj? bystrza nadaj?c jej nieco górskiego charakteru. Rzek? t?, jak i wiele innych w dorzeczu Kamiennej, zasiedli?y bobry.

?lady ?erowania bobrów nad brzegiem Lubianki.

fot. A. Sta?kowiak

Bobry nale?? do najwi?kszych przedstawicieli rodziny gryzoni. Na ?wiecie wyst?puj? dwa gatunki bobrów: bóbr ameryka?ski i bóbr europejski. Na terenie Polski ?yje bóbr europejski. S? to zwierz?ta ro?lino?erne (cho? dawniej przypuszczano, ?e ?ywi? si? te? rybami). Bóbr europejski osi?ga d?ugo?? cia?a od 1,1 do 1,3 m , w tym ogon ok. 30 cm. Masa cia?a waha si? od 18 do nawet 40 kg . Prowadzi g?ównie nocny tryb ?ycia, ale mo?na go spotka? tak?e w dzie?. W ?rodowisku naturalnym bóbr ?yje przeci?tnie 10 - 15 lat. Zwierz?ta te ?yj? w monogamii, tworz?c sta?e rodziny. Ruja trwa od stycznia do marca. W maju lub czerwcu samica rodzi od 2 do 4 m?odych.

Wej?cie do nory mieszkalnej po?o?one jest ok 2 m. nad poziomem wody.

fot. A. Sta?kowiak

We wczesnym ?redniowieczu bóbr europejski (Castor fiber L.) zamieszkiwa? licznie ca?? Europ? i Azj? - od strefy stepów po tundr?. Jednak w pocz?tkach wieku XX przetrwa?o jedynie osiem ma?ych populacji, gromadz?cych w sumie ok. 1200 osobników. W wi?kszo?ci krajów bobry wygin??y ju? w XIX wieku. Dawniej bobry by?y cenione jako zwierzyna ?owna. Ich skór u?ywano do produkcji luksusowych futer, mufek i czap. Zawarto?? worków strojowych (gruczo?ów prepucjalnych), zwana strojem bobrowym (castoreum), by?a ceniona jako panaceum na wszelkie choroby, a sad?o stosowano przy leczeniu ci??kich ran. Z?by bobra powieszone na szyi dziecka mia?y zmniejsza? ból z?bkowania, za? mi?so - zw?aszcza z ogona pokrytego rogowymi ?uskami przypominaj?cymi rybie - mog?o by? spo?ywane w czasie postów. Do zag?ady bobrów, oprócz polowa?, przyczyni?a si? post?puj?ca kolonizacja, wycinanie i wypalanie lasów oraz osuszanie bagien.
W Polsce w 1928 roku wielko?? populacji szacowano na 235 sztuk. Gatunek obj?to skuteczniejsz? ochron? na mocy aktów prawnych z 1919 oraz 1934 roku. W 1939 roku liczebno?? populacji wynosi?a ok. 400 sztuk. W 1974 roku, Zak?ad Do?wiadczalny PAN w Popielnie, z inicjatywy profesora Wirgiliusza ?urowskiego, przedstawi? Program Aktywnej Ochrony Bobra Europejskiego. Polega? on g?ównie na corocznym przesiedlaniu na tereny ca?ej Polski kilkudziesi?ciu sztuk bobrów. W wyniku planowej reintrodukcji na koniec 2000 roku populacja bobrów si?gn??a poziomu ok. 18 tys. osobników w skali ca?ego kraju. Kolejne cztery lata przynios?y wzrost populacji w 2004 roku o dalsze 22 tys. osobników, co dzisiaj daje populacj? ok. 40 tys. zwierz?t. Dlatego mo?na ?mia?o zaryzykowa? stwierdzenia, ?e w ostatnim dziesi?cioleciu bobry zala?y ca?y kraj i s? absolutnie wsz?dzie. Na naszym terenie wyst?puj? w Kamiennej, Kamionce, Ole?nicy, a do niedawna nawet na wyrobisku w kamienio?omie "Kopulak".

Tama w pobli?u nory mieszkalnej.

fot. A. Sta?kowiak

Zwierz?ta te maj? bardzo korzystny wp?yw na ?rodowisko w którym ?yj?, poniewa? w naturalny sposób reguluj? retencj? wody na danym obszarze. Przywracaj? równowag? wodn?, zwi?kszaj? ró?norodno?? biologiczn? i zabezpieczaj? nadrzeczne tereny przed powodziami. Obserwuj?c dzi? p?yn?c? Lubiank? widzimy strumyk wij?cy si? leniwie w wysokim lesie. Kilkaset lat temu p?yn?? on prawdopodobnie przez rozlewiska bobrowe Puszczy ?wi?tokrzyskiej. Bobry przywracaj? Lubiance pierwotny wygl?d tworz?c seri? kaskad w postaci tam wzniesionych w zw??eniach doliny rzeki.

Podtopiony las w wyniku spi?trzenia wody przez bobry.

fot. A. Sta?kowiak

Wbrew powszechnie utartym opiniom, bobry najch?tniej zamieszkuj? nory w brzegach rzek, a nie ?eremia. Poniewa? koryto Lubianki przebiegaj? przez w?wozy i jary o stosunkowo stromym nachyleniu brzegów, gryzonie zasiedlaj? w?a?nie takie miejsca. Nie musz? wi?c budowa? wysokich i d?ugich tam, bowiem ukszta?towanie terenu u?atwia tworzenie rozlewisk. Tamy osi?gaj? od kilkudziesi?ciu centymetrów do ponad metra wysoko?ci.

Jedna z wiekszych tam na Lubiance.

fot. A. Sta?kowiak

W okolicach mieszkalnych nor widoczne s? wydeptane ?cie?ki, którymi bobry transportuj? ?ci?te drzewa i ga??zie. Jako po?ywienie preferuj? wierzb? i osik?, cho? widziano okorowane sosny i ?wierki. Na brzegu lub w p?ytkich zatoczkach spotka? mo?emy „sto?ówki” bobrów, gdzie siedz?c na brzegu lub w p?ytkiej wodzie zgryzaj? kor? z cienkich ga??zek.

Bobrza "sto?ówka".

fot. A. Sta?kowiak

Na nadbrze?nych terenach bobry kopi? kana?y, aby u?atwi? sobie w?drówki po okolicy. Wykopuj? nory i jamy podziemne, które mog? si? zawala?, co stanowi niebezpiecze?stwo dla nierozwa?nych obserwatorów i zwierz?t np. saren, jeleni, przemieszczaj?cych si? wzd?u? cieku.

Bobry bywaj? niekiedy uci??liwymi s?siadami dla ludzi. Ich naturalna potrzeba budowania tam, pi?trz?cych wod? na rzekach w taki sposób, by tworzy?y si? rozlewiska, bywa cz?sto sprzeczna z interesami cz?owieka. O ile odbywa si? to na terenach le?nych nie powinno to sprawia? wi?kszego k?opotu. Nast?pstwem dzia?alno?ci bobrów jest zalewanie terenów le?nych, a poza lasami tak?e ??k i pastwisk. Wycinaj?c drzewa powoduj? straty w drzewostanie, a poza lasami mog? tak?e niszczy? niekiedy drzewa cenne dla ludzi np. ozdobne lub owocowe. Mog? te? kra?? z pól plony, je?li maj? je w zasi?gu swoich codziennych wypraw po pokarm. Niestety sytuacje konfliktowe mno?? si?, a ich efektem jest zabijanie bobrów mimo, ?e nadal pozostaj? pod ochron?.

A. Sta?kowiak

Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2006-12-31 (13173 odsłon)