Agaryk modrzewiowy. Jeden z najrzadszych grzybów w Polsce.
Modrzewnik lekarski syn. agaryk lekarski syn. pniarek modrzewiowy Fomitopsis officinalis syn. Laricifomes officinalis to grzyb paso?ytniczy rozwijaj?cy si? w Polsce wy??cznie na modrzewiach. W lasach zachodniej Europy jest praktycznie nieznanym gatunkiem. Przeprowadzone w latach 1998−2003 lustracje obiektów le?nych, z modrzewiem w sk?adzie gatunkowym (w tym 41 rezerwatów przyrody) wykaza?y obecno?? owocników Fomitopsis officinalis tylko na 5 stanowiskach w Polsce ( w tym 7 w naszym województwie, a 2 z nich w okolicach Skar?yska-Kamiennej). Z uwagi na swoj? rzadko?? gatunek ten jest od 1983 roku pod ochron? ?cis??. Znajduje si? równie? na „Czerwonej li?cie grzybów wielkoowocnikowych zagro?onych w Polsce”, gdzie zosta? przyporz?dkowany do kategorii E – gatunków wymieraj?cych, których prze?ycie jest ma?o prawdopodobne, je?li nadal b?d? dzia?a? czynniki zagro?enia
| Modrzewnik lekarski Laricifomes officinalis - zagro?ony wygini?ciem grzyb. | fot. A. Sta?kowiak |
Jedn? z g?ównych przyczyn zanikania modrzewnika lekarskiego by?y znane ju? od staro?ytno?ci jego w?a?ciwo?ci lecznicze, przez co by? obiektem intensywnych poszukiwa? i zbieractwa. Grzyb ten uznawano za swoiste panaceum na wszelkie choroby, w tym nowotworowe. Owocniki modrzewnika s? wieloletnie i osi?gaj? wiek oko?o 50 lat, a nawet wi?cej. Maj? kszta?t "kopytowaty" lub cylindryczny, barw? bia?aw? do kremowej z ciemniejszymi pr?gami i zawieraj? agarycyn?.
Dzia?anie kwasu agarycynowego zosta?o docenione ju? przed wiekami. O leczniczych w?a?ciwo?ciach modrzewnika wspominaj? m.in. Pliniusz Starszy w "Naturalis Historia" (I w .n.e.) oraz ?yj?cy w XVI w. Marcin z Urz?dowa, w swym dziele z zakresu botaniki lekarskiej "Herbarz Polski". X. ?adowski w "Historyi naturalnej Królestwa Polskiego" wydanej w Krakowie w 1783 r., przytacza wiadomo?ci o tym gatunku z prac Syreniusza i Rz?czy?skiego w nast?puj?cy sposób:
"Agaryk modrzewiowy jest g?bka, czyli grzyb bia?awy, który do pnia przyrasta. ...wchodzi do lekarstw.... Zbieraj? go przed zim?, gdy ju? dobrze stwardnieje, po roku albowiem traci swój skutek i staje si? czarnym i s?kowatym, jak dawniej, tak tera?niejsi wychwalaj? g?bk? modrzewiow? na ból g?owy, parali?, kaszel, sciatyk? i febry. Tego Agaryku mamy pod dostatkiem w Polszcze, gdziekolwiek lasy modrzewiowe znajduj? si?".
Niestety popyt na drewno modrzewiowe i u?ytki niedrzewne (?ywica, kora garbarska) powodowa? nadmiern? eksploatacj? modrzewiowych lasów, co w konsekwencji wiod?o do zaniku pniarka modrzewiowego.
Owocniki F. officinalis pojawiaj? si? zwykle po kilku dziesi?cioleciach od momentu pora?enia drzewa, z regu?y w miejscach pierwotnej infekcji, najstarszego, a wi?c najbardziej rozwini?tego o?rodka gnilnego. Do infekcji dochodzi najcz??ciej przez s?ki, w miejscach uszkodze? mechanicznych pnia, tam gdzie bezpo?rednio uwidacznia si? twardziel. Zarodniki spadaj?c na ni? kie?kuj? w grzybni?, która dociera do wn?trza drzewa i tam dalej si? rozwija. Pniarek modrzewiowy powoduje brunatn? zgnilizn? drewna twardzielowego, które z czasem p?ka wzd?u? promieni i s?ojów rocznych, a nast?pnie rozpada si? na drobne kostki. Powsta?e p?kni?cia wype?nia p?atowata, zbita grzybnia. Strz?pki grzybni F. officinalis s? hialinowe, co w du?ej masie daje charakterystyczny bia?awy kolor. W konsekwencji dochodzi do pustowato?ci pnia (dziupli) i powstawania z?omów. W warunkach naturalnych pniarek modrzewiowy jest sprawc? brunatnej zgnilizny drewna. Jest zatem grzybem paso?ytniczym, atakuje szczególnie cenne modrzewie. Jednak oba te gatunki stanowi? osobliwo?ci naszej przyrody i w sposób nale?yty powinny by? chronione.
Litratura:
1. Jacek Pi?tka; Rozwój grzybni Fomitopsis officinalis na pod?o?ach organicznych oraz drewnie modrzewiowym w warunkach laboratoryjnych
A. Sta?kowiak Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2008-11-23 (3620 odsłon) [ Wróć ] |