Sesja historyczna - w skrócie
Poni?ej zamieszczamy skróty z wyst?pie? podczas sesji historycznej która odby?a si? w Bibliotece Publicznej im. Ks W. Sedlaka 28 wrze?nia 2007 pod tytu?em:
„Rola przybyszów w rozwoju ekonomicznym, spo?ecznym i kulturalnym miasta”.
Sesj? zorganizowa? w zwi?zku z obchodami Europejskich Dni Dziedzictwa, Oddzia? Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skar?ysku-Kamiennej.
Spo?eczno?? prawos?awna przy stacji Skar?ysko w latach 1882-1915
Szko?a carska
Foto. P. Rzuchowski
Nap?yw ludno?ci prawos?awnej na teren dzisiejszego miasta wi?za? si? z usytuowaniem tu najwa?niejszej stacji w?z?owej Drogi ?elaznej Iwangrodzko-D?browskiej (budowana od 1882 r., rozpocz?cie ruchu w 1885 r.). Przy stacji, nazwanej najpierw Bzin, a od 1896 r. – Skar?ysko, powsta?a prawos?awna diaspora – tworzyli j? przede wszystkim przybyli z g??bi Rosji pracownicy kolei z rodzinami, ponadto ?andarmi kolejowi i stra?nicy ziemscy, pó?niej te? nauczyciele tutejszych szkó?. Ich liczebno?? stale wzrasta?a – gdy w ostatniej dekadzie XIX w. by?o to ok. 150 osób, to w 1907 r. szacowano, ?e w okolicy mieszka 300 wyznawców prawos?awia, a w 1914 r. by?o ich ju? blisko 1000. Wi?za?o si? to ze stopniow? depolonizacj? s?u?by kolejowej oraz nap?ywem Rosjan do powstaj?cych wówczas w Kamiennej instytucji.
Tak liczna grupa wyznawców prawos?awia potrzebowa?a warunków do sprawowania kultu. W 1895 r. ufundowali oni o?tarz przy warsztatach kolejowych, za? pos?ug? dla nich sprawowa? duchowny z Radomia, szybko jednak zacz?li stara? si? o utworzenie cerkwi. Parafi? Najmi?o?ciwszego Zbawiciela erygowano dopiero 1907 r., a ju? na pocz?tku nast?pnego roku przydzielono jej prawie ca?e pi?tro kolejowego domu mieszkalnego i uczyniono cerkwi? domow? Nadwi?la?skich Skarbowych Dróg ?elaznych. Starania o wybudowanie cerkwi, mimo przydzielania na ten cel trzech kolejnych dzia?ek, do I wojny ?wiatowej nie przynios?y rezultatów, przede wszystkim z powodu braku pieni?dzy oraz niew?a?ciwego wywi?zywania si? z umów przez architektów.
Koniec obecno?ci prawos?awnych w Kamiennej wi??e si? z ostateczn? ewakuacj? Rosjan z obszaru Królestwa Polskiego w 1915 r.
Marcin Medy?ski
Mi?dzy polityk? a samoorganizacj? spo?eczno?ci lokalnej.
Organizacje spo?eczne w Skar?ysku – Kamiennej
w okresie mi?dzywojennym
Szybkiemu rozwojowi gospodarczemu Skar?yska – Kamiennej w okresie mi?dzywojennym towarzyszy?y radykalne przekszta?cenia struktury spo?eczno –zawodowej. Formowa?a si? nowa, miejska spo?eczno?? lokalna. Wyrazem tego procesu sta?o si? m. in. powstawanie organizacji spo?ecznych, zaspokajaj?cych ró?ne potrzeby mieszka?ców miasta. Równocze?nie jednak znaczna cz??? tych organizacji znajdowa?a si? pod wp?ywami g?ównych formacji politycznych II RP. Wp?ywy ideowe narodowej prawicy dostrzec mo?na w dzia?aniach Polskiej Macierzy Szkolnej. Z obozem sanacyjnym natomiast wyra?nie zwi?zane by?y Zwi?zek Strzelecki „Strzelec”, Zwi?zek Legionistów Polskich, Zwi?zek Pracy Obywatelskiej Kobiet oraz Zwi?zek Rezerwistów i by?ych Wojskowych. Sympati? do rz?dów pomajowych wyra?a?y tak?e formalnie apartyjne Liga Morska i Kolonialna oraz Liga Obrony Powietrznej Pa?stwa. Z kolei Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, statutowo maj?ce profil o?wiatowy, stanowi?o ekspozytur? Polskiej Partii Socjalistycznej. Oprócz wymienionych stowarzysze? dzia?a?y w mi?dzywojennym Skar?ysku i takie, które pozbawione by?y partyjnego zabarwienia. Zaliczy? mo?na do nich zwi?zane z Pa?stwow? Fabryk? Amunicji stowarzyszenia kulturalne „Promie?” i „Ognisko” oraz Towarzystwo Przeciwgru?licze.
Skar?yskie stowarzyszenia, niezale?nie od politycznych sympatii, wnosi?y wk?ad w kszta?towanie nowego klimatu ?ycia spo?eczno – kulturalnego, dawa?y mieszka?com miasta mo?liwo?? zdobywania wiedzy, zetkni?cia si? ze sztuk?, wspiera?y ubogich i potrzebuj?cych. Wydaje si?, ?e dominuj?c? pozycj? zdobywa?y stowarzyszenia znajduj?ce si? w orbicie wp?ywów sanacji.
Tadeusz Wojewoda
Etymologia nazw ?yrcin-Rejów.
Rola cystersów w rozwoju ku?nic na obszarze dzisiejszego Rejowa, w swoim wyst?pieniu skoncentrowa? si? na pierwotnych dziejach najstarszej cz??ci obecnego miasta Skar?yska-Kamiennej. Podstaw? jego rozwa?a? sta?y si? ustalenia j?zykoznawców oraz najstarsze dokumenty i stan badan historiograficznych odno?nie rozwoju ku?nictwa na obszarze dzisiejszego miasta i roli cystersów w?chockich, którzy pocz?wszy od XIII-XIV w. rozpocz?li wielce prawdopodobn? aktywn? dzia?alno?? gospodarcz? nad Kamienn?.
Boles?aw Orlicz
Pocz?tki klasztoru OO. Franciszkanów Konwentualnych
w Skar?ysku-Kamiennej
Rozwój Skar?yska – Kamiennej w latach 30. XX wieku spowodowa? potrzeb? powo?ania nowej parafii, b?d? wzmocnienia si? duszpasterskich w jedynej parafii miejskiej NSJ. Or?downikiem sprowadzenia oo. franciszkanów do Skar?yska by? ks. Stanis?aw Koprowski, miejscowy proboszcz. Jego zaanga?owanie w tej sprawie przynios?o rezultat. Zarówno miejscowe w?adze, tak?e diecezjalne i prowincjalskie popar?y inicjatyw? ks. Koprowskiego. Miasto da?o bezp?atnie plac w 1936 r. 18 kwietnia 1937 r. odby?a si? uroczysto?? po?wi?cenia kamienia w?gielnego, natomiast 8 maja 1938 r. po?wi?cono wybudowan? kaplic? i klasztor. Pierwsz? wspólnot? oo. franciszkanów stanowili: gwardian o. Teodor Filip, o. Alojzy ?migiel, o. Anatol Ga?ucha, o Mariusz Pr?tnicki, br. ?ukasz Neugebauer, br. Kazimierz Ga?ek, br. Hugolin Grodzki. Oo. Franciszkanie z du?ym zaanga?owaniem rozwijali ?ycie wspólnotowe oraz duszpasterskie w najstarszej cz??ci miasta. Cieszyli si? coraz wi?kszym autorytetem na terenie miasta. Niestety, rozwój skar?yskiego klasztoru i jego misj? przerwa?a brutalnie agresja niemiecka na Polsk? w 1939 r.
Krzysztof Zeme?a
Kolejki w?skotorowe w dobrach Radziwi??ów
w obecnym powiecie skar?yskim
Na prze?omie XIX i XX w. kolejki w?skotorowe spe?nia?y wa?n? rol? w przemy?le
i gospodarce le?nej na obszarze obecnego powiatu skar?yskiego. Wa?niejsze z nich to kolejka le?na, której trasa prowadzi?a od stacji Szyd?owiec przez lasy obecnie nale??ce do Nadle?nictwa Skar?ysko, przez Sadek, Barak, Brzask do stacji Bli?yn. Funkcjonowa?a w latach 1916-1930.
Kolejna, to kolejka obs?uguj?ca kopalnie rudy ?elaza w Czarnym Lesie i Skalnej Górce ko?o Sk?obów, która przewozi?a rud? ?elaza do wielkiego pieca w Chlewiskach w latach 1892-1940. Mia?a d?ugo?? ok. 20 km.
Trzecia, to trasa kolejki przez Budki, Ksi??ek Majdowski do stacji Szyd?owiec, dalej do Hut ?l?skich i Ostrowca ?w. By?a czynna do 1949 r.
Kolejka obs?uguj?ca kamienio?omy w Gostkowie k. Bli?yna, wybudowana zosta?a w 1916 r. przez austriackich ?o?nierzy wojsk kolejowych. Trasa ??czy?a stacj? Bli?yn z kamienio?omami bia?ego piaskowca w uroczysku Ska?y. D?ugo?? ok. 3 km. W latach 1941-1944 wi??niowie obozu koncentracyjnego z Bli?yna pracowali w tych kamienio?omach. Urobek skalny wo?ony by? do stacji Bli?yn.
Kolejka w?skotorowa ??cz?ca 6 kopal? rudy ?elaza w kompleksie lasów Dalejowskich na terenie obecnego Nadle?nictwa Suchedniów, wybudowana zosta?a w 1900 r. Czynna na trasie Suchedniów- Baranów-Kruk- ?winia Góra do 1952 r, obs?ugiwana by?a przez ma?e lokomotywy o nap?dzie parowym.
Ireneusz Kuli?ski
Fotorelacja z sesji
Dostarczy?: dr Piotr Kardy? Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2007-10-19 (3109 odsłon) [ Wróć ] |